Haci Murat

Yazar: Lev N. Tolstoy

Dağınık Kafkas Halkları Rusların kararlı işgal isteğine 300 yıl boyunca karşı koymaya çalışmıştır. Coğrafyanın amansız olması, bölge insanının sert karakteri ve içinden çıkardığı efsanevi liderlerle bu ilerleme durdurulabilmiştir. Ruslar, bu dağlık coğrafyada başarılı olmak adına direnişin içinden insanların ufak fikir ayrılıklarını da iyi değerlendirmeyi ihmal etmemişlerdir. İşte Hacı Murat, romanına adını veren başkarakter de bu yerel liderlerden biridir. Şeyh Şamil’in en kıdemli ve yetenekli savaşçılarından biri olan Hacı Murat’ın Şeyh Şamil ile arasının açılması üzerine çaresiz kalarak Ruslara sığınması ekseni üzerinde kurulmuştur. Tolstoy giriş bölümlerinde kısa ama etkin bir anlatımla Kafkas Halklarının ve tek tek insanlarının karakteristik özelliklerini, Hacı Murat ve adamları ile bir köydeki günlük yaşamı tasvir ederek veriyor. Bu bölümler, Kafkas insanının ne tür bir yaratılışa sahip olduğunu netlikle anlamak için son derece etkilidir. Daha sonra Hacı Murat’ın kişisel dünyasını irdelemeye başlayan Tolstoy, mücahit bir direniş liderinin içindeki açmazları ve yaşadığı vicdani ikilemleri kitap boyunca önümüze seriyor. Usta romancının kitaba başlarken tasvirini yaptığı kenger çiçeğinin başına gelenler, savaş sonrası Kafkasya ve Kafkas halkı ile özdeşleştirilerek savaşın götürdüğü güzellikler nazara verilmiş oluyor.